Het menselijk lichaam bestaat uit biljoenen cellen die verantwoordelijk zijn voor normale functies en groei. Celdeling is een proces waarbij menselijke cellen groeien en zich vermenigvuldigen om nieuwe cellen te vormen. Wanneer deze cellen oud worden of beschadigd raken, sterven ze af en worden ze vervangen door nieuwe cellen. Soms wordt dit ordelijke proces verstoord door een mutatie (verandering in de genetische samenstelling) en groeien en vermenigvuldigen de abnormale of beschadigde cellen zich snel. Dit leidt tot de vorming van een tumor. Deze tumoren kunnen zich overal in het lichaam vormen en kunnen goedaardig of kwaadaardig zijn.
Kanker begint met een genetisch defect. Genen bevinden zich in celstructuren die chromosomen worden genoemd. Ze kunnen veranderen (muteren) als het regulatiesysteem van de cel faalt. Eén enkele genetische fout is meestal niet genoeg om kanker te veroorzaken. In plaats daarvan ontwikkelt kanker zich wanneer er mutaties plaatsvinden in genen die een cruciale rol spelen bij het reguleren van celgroei en -differentiatie.
Er zijn twee soorten kankergenen: Oncogenen (kankergenerende genen) – Deze veroorzaken, wanneer geactiveerd, een oncontroleerbare verdeling van celweefsel.
- Gemuteerde tumorsuppressorgenen (gemuteerde antikankergenen) – Deze veroorzaken kanker doordat hun functie van tumorsuppressie is beëindigd. Schade aan genetisch materiaal vindt continu plaats in veel cellen, maar het menselijk lichaam bevat een verdedigingssysteem dat gedurende een lange periode is ontwikkeld en dat de schade kan herstellen. Wanneer dit systeem kapotgaat, kunnen beschadigde cellen ongecontroleerd gaan delen, wat uiteindelijk leidt tot kanker.
Chemotherapie wordt soms ook wel 'chemo' genoemd. Chemotherapie wordt vaak gebruikt om medicijnen te beschrijven die kankercellen rechtstreeks doden.
Chemotherapie is specifiek gericht op kanker en wordt gebruikt om de kanker te behandelen.
- Om tumoren te verkleinen vóór een operatie of bestralingstherapie.
- Om symptomen (zoals pijn) te verlichten
- Om microscopisch kleine kankercellen te vernietigen die mogelijk aanwezig zijn nadat de bekende tumor operatief is verwijderd, om mogelijke terugkeer van de kanker te voorkomen.
- Om de groei van tumoren onder controle te houden als genezing niet mogelijk is.
Zoals de meeste medicijnen hebben chemotherapiemedicijnen bijwerkingen. Dit zijn ongewenste effecten die een direct gevolg zijn van het nemen van chemotherapeutische medicijnen.
Chemotherapeutische medicijnen kunnen uiteenlopende bijwerkingen op korte en lange termijn hebben. De meest aangetaste lichaamsdelen zijn de mond, huid, darmen, haar en beenmerg.
Hoewel de meeste antikankermedicijnen bijwerkingen hebben, zal niet iedereen ze ervaren. Het optreden van bijwerkingen en de ernst ervan hangt af van veel factoren. Enkele van deze factoren zijn de duur van de behandeling, de algemene gezondheid van de patiënt, de dosering van het medicijn en andere medicijnen die in combinatie kunnen worden gegeven.
Enkele veelvoorkomende bijwerkingen zijn:
- Vermoeidheid
- Haaruitval
- Gemakkelijk blauwe plekken en bloeden
- Infectie
- Bloedarmoede (laag aantal rode bloedcellen)
- Misselijkheid en overgeven
- Eetlust veranderingen
- Constipatie/Diarree
- Zweren/zweren in de mondholte en keelpijn bij het slikken
- Zenuw- en spierproblemen zoals gevoelloosheid, tintelingen en pijn
- Huid- en nagelveranderingen zoals droge huid en kleurverandering
- Gewichtsverlies
- Stemmingswisselingen
- Veranderingen in libido en seksuele functie
- Vruchtbaarheidsproblemen
Chemotherapiemedicijnen zijn krachtige medicijnen en vallen helaas ook de andere normaal groeiende cellen in uw lichaam aan, waaronder die in uw haarwortels.
Sommige chemotherapiemedicijnen veroorzaken vaker haaruitval dan andere, van dunner wordend haar tot volledige kaalheid. Chemotherapie kan haaruitval veroorzaken over uw hele lichaam — niet alleen op uw hoofdhuid. Soms vallen uw wimpers, wenkbrauwen, oksels, schaamhaar en ander lichaamshaar ook uit.
Gelukkig is haarverlies door chemotherapie meestal tijdelijk. U kunt verwachten dat uw haar drie tot zes maanden na afloop van de behandeling weer groeit, hoewel uw haar tijdelijk een andere kleur of textuur kan hebben.
Het hoofddoel is om te proberen je gewicht constant te houden. Hoewel je je misschien niet lekker voelt of geen zin hebt om te eten, kan de juiste aandacht voor voeding helpen bij het snelle herstel.
Om gewichtsschommelingen te minimaliseren en uw energieniveau op peil te houden, moet u proberen een grote verscheidenheid aan calorie- en eiwitrijke voedingsmiddelen te eten, zoals:
- Melk, room en kaas
- Gekookte eieren
- Magere vleessoorten zoals kip en vis
- Boter, ghee en olie
- Noten en gedroogd fruit zoals amandelen, pistachenoten, vijgen, etc.
Radiotherapie (ook wel radiotherapie genoemd) is een behandeling voor kanker waarbij hoge doses straling worden gebruikt om kankercellen te doden en tumoren te verkleinen. Radiotherapie doodt kankercellen niet meteen. Het duurt dagen of weken voordat het DNA genoeg is beschadigd om kankercellen te laten sterven. Vervolgens blijven kankercellen weken of maanden sterven nadat de radiotherapie is afgelopen.
Radiotherapie wordt onderverdeeld in externe en interne radiotherapie.
Externe bestralingstherapie heeft tot doel straling van buiten het lichaam aan de kankergezwel toe te dienen.
Interne bestralingstherapie is een vorm van radiotherapie waarbij een stralingsbron tijdelijk dicht bij of in de tumor wordt geplaatst om in een zeer korte tijd een hoge dosis straling af te geven.
Een enkele dosis straling wordt een fractie genoemd. De meeste bestralingsbehandelingen vereisen meerdere fracties. Een typisch bestralingsbehandelingsplan heeft vijf fracties per week gedurende vier tot zes weken.
Stereotactische radiochirurgie (SRS): Bestraling van een tumor waarbij in één fractie of 2-3 fracties een hoge dosis straling wordt toegediend.
Goedaardige hersentumoren zoals arterioveneuze malformaties (AVM), akoestische schwannomen, meningeomen en hypofyse-adenomen kunnen zeer effectief worden behandeld met SRS zonder operatie. Hersenmetastasen kunnen ook succesvol worden behandeld met SRS.
SRS voor functionele radiochirurgie: Het wordt veel gebruikt bij de behandeling van trigeminusneuralgie en hardnekkige epilepsie. Een relatief nieuwe indicatie is de behandeling van ventriculaire tachycardie, die niet reageert op medicijnen.
Beeldgeleide radiotherapie (IGRT): Stralingsbehandeling waarbij gebruik wordt gemaakt van realtime röntgenstraling en CT-beelden om nauwkeurig gerichte, hoogenergetische straling op een tumor af te geven.
Driedimensionale conforme radiotherapie (3D-CRT):
Een set CT-beelden wordt gebruikt om zowel de tumor als de normale weefselstructuren te identificeren die vermeden moeten worden. Vervolgens worden stralingsbundels van verschillende vormen ontworpen om de patiënt vanuit meerdere hoeken en de tumor binnen te dringen, terwijl nabijgelegen gezonde weefsels worden vermeden.
Intensiteitsgemoduleerde radiotherapie (IMRT):
Het is een zeer nauwkeurige radiotherapietechniek en kan resulteren in een betere bescherming van normale structuren dan 3D Conformal radiotherapie. Het is mogelijk om de doses binnen de tumor te variëren in deze techniek, waardoor de straling naar de tumor wordt gemaximaliseerd en de straling naar het omringende normale weefsel wordt gemaximaliseerd.
Snelle boog: Het is een meer geavanceerde vorm van IMRT. De behandeling is sneller en levert een meer conforme dosis radiotherapie, en vermindert de normale weefselstraling.
Stereotactische lichaamsbestralingstherapie (SBRT): Het is een van de meest geavanceerde vormen van radiotherapie. Hoge doses radiotherapie kunnen binnen een zeer korte periode (3-5 dagen) worden toegediend. Het wordt vooral gebruikt bij vroege prostaatkanker, longkanker, pancreas- en vroege hepatocellulaire kanker als curatieve modaliteit. Het kan ook worden gebruikt bij long- en levermetastasen als palliatieve maatregel.
Bijwerkingen zijn afhankelijk van het lichaamsdeel dat radiotherapie heeft ondergaan, zoals:
- Hoofd- en halsgebied – droogheid in de mond (xerostomie)
- Buik – gastro-intestinale stoornis
- Bekken – veranderde stoelgang/blaasbeweging
Radiotherapie en chemotherapie kunnen niet worden vergeleken. Elke behandelmethode heeft zijn eigen voordelen. Afhankelijk van de diagnose en het stadium van de ziekte, vullen radiotherapie en chemotherapie elkaar vaak aan.
Het is belangrijk om te weten dat deze tekenen en symptomen weliswaar indicatoren kunnen zijn, maar dat ze niet per se betekenen dat u kanker heeft:
- Aanhoudende hoest of bloederig speeksel
- Een verandering in de stoelgang
- Bloed in ontlasting
- Onverklaarbare bloedarmoede
- Knobbeltje in de borst of afscheiding uit de borst
- Knobbels in de testikels
- Bloed in de urine (hematurie)
- Heesheid/verandering van stem
- Aanhoudende knobbels of gezwollen klieren
- Duidelijke veranderingen in wratten of moedervlekken
- Spijsverteringsproblemen of slikproblemen
- Ongebruikelijke vaginale bloedingen of afscheiding
- Onverklaarde gewichtsverlies
- Nachtelijk zweten of koorts
- Aanhoudende jeuk in de anale of genitale gebieden
- Niet-genezende zweren/zweren
- Hoofdpijn
Een PET CT of PET-scan, zoals het algemeen bekend staat, is een beeldvormende test waarmee de arts kan controleren op ziektes. Deze scan maakt gebruik van radioactieve tracers die zich ophopen in de delen van het lichaam waar een toename is in chemische activiteit, wat kenmerkend is voor alleen bepaalde typen cellen en weefsels in het lichaam. Het kan de bloedstroom, de hoeveelheid zuurstof en suiker die wordt gebruikt, en andere factoren die duiden op kankergroei meten.
Kankercellen hebben een hogere stofwisselingssnelheid dan niet-kankercellen. Vanwege dit hoge niveau van chemische activiteit, verschijnen kankercellen als heldere vlekken op PET-scans. PET-scans zijn nuttig voor zowel:
- Kanker detecteren
- Het controleren van de verspreiding van kanker (metastasen)
- Het controleren van de reactie op de behandeling
- Controleren op herhaling
Deze scans moeten echter met de nodige voorzichtigheid door uw arts worden geïnterpreteerd, omdat niet-kankerachtige aandoeningen er op een scan toch als kanker kunnen uitzien.
Simpel gezegd is een mammogram een röntgenfoto van de borst. Het is de beste screeningstool om borstkanker te detecteren, zelfs tot 3 jaar voordat het voelbaar is.
Een speciale kleurstof wordt via de aderen ingespoten en er wordt een mammogram gemaakt. Dit helpt bij het diagnosticeren van borstkanker en het zoeken naar het aantal laesies in één of beide borsten.
De Pap-test, ook wel bekend als een cervicale test, is een methode die wordt gebruikt om baarmoederhalskanker te screenen. Een Pap-test kan ook helpen om andere aandoeningen te vinden, zoals infecties of ontstekingen.
Kanker is een genetische ziekte, maar is niet per se erfelijk. Alle vormen van kanker zijn het gevolg van de mutatie van een of meer genen (DNA). Een erfelijke ziekte wordt van de ouders op een kind overgedragen door de overerving van een defect gen. Heel zelden kan kanker erfelijk zijn.
Stadiëring is een manier om de grootte en verspreiding van kanker in het lichaam te beschrijven. Wanneer de arts de diagnose stelt, zal hij een reeks tests uitvoeren om het stadium van de kanker vast te stellen, en ook controleren op verspreiding naar andere delen van het lichaam en, indien aanwezig, hoe ver de kanker zich heeft verspreid. Dit helpt bij het plannen van de juiste behandeling voor de patiënt.
FNAC staat voor Fine Needle Aspiration Cytology (FNAC). Het is een type biopsieprocedure die een eenvoudige en snelle methode is om te bepalen of een knobbel of zwelling in oppervlakkige delen van het lichaam kankerachtig is. Deze test wordt uitgevoerd als een poliklinische procedure.
Nee. Kanker is niet besmettelijk. Sommige infecties veroorzaken echter vaak kanker. Bepaalde infecties zijn zelfs de belangrijkste oorzaken van kanker (bijv. baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door HPV of een infectie met het humaan papillomavirus). Betere hygiëne, vaccinatie en antibiotica helpen om kanker veroorzaakt door infecties drastisch te verminderen.
Ja, sommige vormen van kanker, zoals mondkanker, borst-, baarmoederhals-, prostaat-, hoofd- en halskanker en colorectale kanker, kunnen vroeg worden vastgesteld via screeningprogramma's. Vroege detectie is belangrijk, want als abnormaal weefsel of kanker vroeg wordt ontdekt, is het gemakkelijker te behandelen. Tegen de tijd dat symptomen verschijnen, kan de kanker zich hebben verspreid naar andere delen en kan een complexere behandeling nodig zijn.
Rectale bloeding betekent niet per se dat u kanker heeft – dit is een veelvoorkomende misvatting. Hoewel bloed in de ontlasting een van de symptomen is van darmkanker, zijn er veel andere aandoeningen die ook de oorzaak van de bloeding kunnen zijn.
Zowel mannen als vrouwen zijn kwetsbaar voor elke vorm van kanker, maar elk geslacht is kwetsbaarder voor bepaalde soorten kanker dan het andere. Hieronder staan de meest voorkomende kankers bij mannen, volgens de nationale kankerstatistieken (ref: cancerindia.org.in)
- mondeling
- Long
- Maag
- colorectale
- Slokdarm
Zowel mannen als vrouwen zijn kwetsbaar voor elke vorm van kanker. Toch is elk geslacht kwetsbaarder voor bepaalde soorten kanker dan het andere. Hieronder staan de meest voorkomende kankers bij vrouwen, volgens de nationale kankerstatistieken (ref: cancerindia.org.in)
- Borstkanker
- Baarmoederhalskanker
- Longkanker
- Maagkanker
- Mondkanker
Simpel gezegd betekent metastase de verspreiding van kanker naar andere delen van het lichaam vanaf het punt van oorsprong. Deze verspreiding kan plaatsvinden via de bloedbaan of het lymfestelsel.
Ja. Kanker die zich naar andere regio's heeft verspreid, is hetzelfde als primaire kanker. Dit betekent dat als borstkanker zich naar de lever verspreidt, het gemetastaseerde borstkanker wordt genoemd, geen leverkanker.
Kankerbehandelingsopties omvatten:
- Chirurgie: Het doel van een operatie is om de kanker of zoveel mogelijk van de tumor te verwijderen.
- chemotherapie: Chemotherapie gebruikt medicijnen om kankercellen te doden.
- Gerichte medicamenteuze therapie: Bij gerichte medicamenteuze therapie worden medicijnen gebruikt die zich richten op moleculaire veranderingen in de kankercellen.
- immunotherapie: Immunotherapie is een medicamenteuze behandeling waarbij het immuunsysteem wordt ingezet om kanker te bestrijden.
- Bestralingstherapie: Radiotherapie maakt gebruik van krachtige energiebundels, zoals röntgenstralen of protonen om kankercellen te doden. Stralingsbehandeling kan plaatsvinden via een machine buiten uw lichaam (externe bundelstraling), of kan in uw lichaam worden geplaatst (brachytherapie).
- Bloed- en beenmergtransplantatie (BMT): Bij een bloed- en beenmergtransplantatie, ook wel stamceltransplantatie genoemd, worden gezonde stamcellen uit uw eigen beenmerg of van een gezonde donor gebruikt om beschadigde bloedcellen te vervangen.
- Hormoontherapie: Sommige soorten kanker worden gevoed door de hormonen in het lichaam. Het blokkeren van de productie of het effect van deze hormonen kan ervoor zorgen dat de kankercellen stoppen met groeien. Borstkanker en prostaatkanker zijn gevoelig voor hormoontherapie.
Vaccinatie tegen kanker is niet beschikbaar. U kunt zich echter wel laten vaccineren tegen bepaalde virussen waarvan bekend is dat ze specifieke vormen van kanker veroorzaken, zoals HPV (baarmoederhalskanker) en hepatitis C en B (leverkanker).
Alvleesklierkanker is een van de meest agressieve kankers die er bestaan. Alvleesklierkanker kan lange tijd onopgemerkt blijven vanwege de locatie van de alvleesklier in het lichaam. Vanwege de kritieke locatie kan alvleesklierkanker zich gemakkelijker verspreiden naar andere vitale organen.
Het is de tijd tussen de primaire behandelmethode (chirurgie +/- radiotherapie +/- chemotherapie) en het moment waarop de ziekte terugkeert of de ziekte verergert.
