FTP

معرفی

تست عملکرد ریوی (PFT) گروهی از آزمایش‌ها است که برای ارزیابی عملکرد ریه‌ها استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها حجم هوایی را که می‌توانید استنشاق و بازدم کنید، سرعت تنفس و چگونگی انتقال موثر اکسیژن از ریه‌ها به جریان خون را اندازه‌گیری می‌کنند. نتایج این آزمایش‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت ریه‌های شما ارائه دهد و به تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های تنفسی از جمله آسم، بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) و فیبروز ریوی کمک کند.

تست عملکرد ریوی (PFT) چیست؟

تست عملکرد ریوی (PFT) به مجموعه ای از آزمایشات اشاره دارد که میزان عملکرد ریه های شما را اندازه گیری می کند. هدف اصلی این آزمایش ها ارزیابی حجم ریه، ظرفیت، جریان و کارایی انتقال اکسیژن از ریه ها به جریان خون است. نتایج PFT می تواند به تشخیص بیماری های ریوی مختلف، تعیین شدت یک بیماری ریوی و پیگیری پیشرفت درمان یا بیماری ریوی در طول زمان کمک کند.

انواع مختلفی از تست های عملکرد ریوی وجود دارد، از جمله:

• اسپیرومتری: این آزمایش میزان هوایی را که می توانید استنشاق و بازدم کنید و همچنین سرعت انجام این کار را اندازه گیری می کند. معمولاً برای ارزیابی شرایطی مانند آسم و COPD استفاده می شود.
• تست حجم ریه: این آزمایش حجم کل هوایی را که ریه های شما می توانند در خود نگه دارند اندازه گیری می کند و به تشخیص بیماری های محدود کننده ریه مانند فیبروز ریوی کمک می کند.
• تست ظرفیت انتشار: این آزمایش میزان انتقال اکسیژن از ریه ها به خون را ارزیابی می کند. برای ارزیابی شرایطی مانند آمفیزم یا بیماری بینابینی ریه مهم است.
• پلتیسموگرافی بدن: این آزمایش میزان هوای موجود در ریه ها را پس از بازدم کامل اندازه گیری می کند و به ارزیابی حجم ریه و مقاومت راه هوایی کمک می کند.
• تست چالش متاکولین: این آزمایش که برای تشخیص آسم استفاده می‌شود، شامل استنشاق دارویی است که باعث سفت شدن راه‌های هوایی می‌شود و به شناسایی بیش‌پاسخی راه هوایی کمک می‌کند.

تست عملکرد ریوی چگونه کار می کند؟

PFT معمولاً در یک محیط بالینی مانند مطب متخصص ریه یا بیمارستان انجام می شود. فرآیند به طور کلی شامل مراحل زیر است:

1. آمادگی: قبل از شروع آزمایش، از شما خواسته می‌شود که لباس‌های تنگ، جواهرات یا وسایلی را که ممکن است تنفس شما را محدود کند، بردارید. بسته به نوع آزمایش، ممکن است به شما دستور داده شود که از خوردن، نوشیدن یا استفاده از برخی داروها برای یک دوره مشخص قبل از آزمایش خودداری کنید.
2. تست اسپیرومتری: برای اسپیرومتری، از شما خواسته می شود که در دهانه ای که به یک اسپیرومتر متصل است، تنفس کنید، که میزان هوایی را که وارد و خارج می کنید اندازه گیری می کند. از شما خواسته می شود که یک نفس عمیق بکشید و سپس تا حد امکان قوی و کامل بازدم کنید. این معمولا چندین بار برای اطمینان از دقت انجام می شود.
3. تست حجم ریه: در طول آزمایش حجم ریه، ممکن است از شما خواسته شود که در دستگاهی تنفس کنید که ظرفیت ریه شما را اندازه گیری می کند. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که در یک مخلوط گاز تنفس کنید تا به محاسبه حجم ریه شما کمک کند.
4. تست ظرفیت انتشار: برای این آزمایش، مقدار کمی گاز (اغلب مونوکسید کربن یا ماده ای مشابه) را استنشاق می کنید و دستگاه اندازه گیری می کند که چه مقدار از گاز توسط ریه های شما جذب شده و به جریان خون شما منتقل می شود.
5. پلتیسموگرافی بدن: این آزمایش شامل نشستن در یک محفظه کوچک و بدون هوا و تنفس در یک قطعه دهانی است. این دستگاه فشار هوای محفظه را هنگام تنفس اندازه گیری می کند و به ارزیابی حجم ریه و مقاومت راه هوایی کمک می کند.
6. تست چالش متاکولین: در این آزمایش، شما مقادیر فزاینده ای متاکولین را استنشاق می کنید که می تواند باعث انقباض راه های هوایی در افراد مبتلا به آسم شود. پاسخ با اسپیرومتری اندازه گیری می شود تا میزان انقباض راه هوایی مشخص شود.

چرا تست عملکرد ریوی انجام می شود؟

PFT به دلایل مختلفی از جمله تشخیص، نظارت و مدیریت شرایط تنفسی انجام می شود. برخی از رایج ترین دلایل انجام تست عملکرد ریوی عبارتند از:

• تشخیص بیماری های تنفسی: PFT ها اغلب برای تشخیص بیماری های ریوی مانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)، فیبروز ریوی و آمفیزم استفاده می شوند. آنها به تعیین میزان عملکرد ریه های شما و وجود هرگونه ناهنجاری کمک می کنند.
• پایش بیماری ریه: برای افرادی که قبلاً مبتلا به بیماری ریه تشخیص داده شده اند، PFT به طور منظم برای نظارت بر عملکرد ریه و ارزیابی اثربخشی درمان استفاده می شود. تغییرات در نتایج آزمایش می‌تواند نشان دهد که وضعیت در حال بدتر شدن یا بهبود است.
• ارزیابی عملکرد ریه قبل از جراحی: PFT گاهی اوقات قبل از جراحی انجام می شود، به خصوص اگر جراحی ریه ها یا سیستم تنفسی را درگیر کند. آنها به ارزیابی اینکه آیا عملکرد ریه بیمار برای انجام این روش و بهبودی پس از آن کافی است یا خیر کمک می کنند.
• ارزیابی تنگی نفس: اگر تنگی نفس غیرقابل توضیحی را تجربه می کنید، PFT می تواند به تعیین علت زمینه ای کمک کند. می تواند بین بیماری های محدود کننده ریه (مانند فیبروز ریوی) و بیماری های انسدادی (مانند آسم یا COPD) تمایز قائل شود.
• ارزیابی قرار گرفتن در معرض خطرات شغلی: افرادی که در محیط‌هایی با مواد مضر (مانند آزبست، گرد و غبار زغال سنگ یا سایر آلاینده‌ها) کار کرده‌اند، ممکن است برای ارزیابی تأثیر بر ریه‌هایشان یک PFT داده شود.

چگونه برای آزمایش عملکرد ریوی آماده شویم

در حالی که PFT ها غیر تهاجمی و به طور کلی ساده هستند، پیروی از دستورالعمل های آماده سازی خاص برای اطمینان از نتایج دقیق مهم است. در اینجا چیزی است که باید در نظر داشته باشید:

• اجتناب از سیگار: شما باید حداقل 24 ساعت قبل از آزمایش از سیگار کشیدن خودداری کنید، زیرا سیگار می تواند در عملکرد ریه شما اختلال ایجاد کند و نتایج را تحت تاثیر قرار دهد.
• از ورزش های سنگین بپرهیزید: شما باید حداقل 30 دقیقه قبل از انجام آزمایش از انجام ورزش های سنگین اجتناب کنید، زیرا می تواند به طور موقت عملکرد ریه شما را تغییر دهد و بر دقت نتایج تأثیر بگذارد.
• داروها: برخی از داروها، مانند برونکودیلاتورها، استروئیدها یا سایر داروهای استنشاقی ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند. شما باید ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود را از داروهایی که مصرف می کنید مطلع کنید، و آنها راهنمایی هایی را در مورد تنظیم یا عدم مصرف آنها قبل از آزمایش ارائه می دهند.
• روزه داری: در حالی که معمولاً نیازی به روزه نیست، پزشک شما ممکن است توصیه کند که از خوردن یک وعده غذایی سنگین قبل از آزمایش خودداری کنید، به خصوص اگر شامل آزمایش حجم ریه یا پلتیسموگرافی بدن باشد.
• پوشیدن لباس راحت: توصیه می شود لباس های گشادی بپوشید که به شما اجازه می دهد راحت نفس بکشید. لباس های تنگ ممکن است توانایی شما را برای تنفس عمیق محدود کند و بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد.
• فهرستی از علائم و سابقه پزشکی خود را بیاورید: برای ارائه جزئیات علائم خود (مانند سرفه، خس خس سینه یا تنگی نفس)، هر گونه سابقه بیماری تنفسی، و هر دارویی که در حال حاضر استفاده می کنید، آماده باشید.

تفسیر نتایج آزمون

نتایج یک آزمایش عملکرد ریوی توسط یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، اغلب یک متخصص ریه، تجزیه و تحلیل می شود، که داده ها را بر اساس چندین اندازه گیری کلیدی تفسیر می کند:

• حجم بازدم اجباری (FEV1): این اندازه گیری می کند که چه مقدار هوا را می توانید در یک ثانیه پس از نفس عمیق بازدم کنید. یکی از مهم ترین شاخص های عملکرد ریه به ویژه در تشخیص بیماری های انسدادی ریه مانند آسم و COPD است.
• ظرفیت حیاتی اجباری (FVC): این مقدار کل هوایی را که می توانید پس از نفس عمیق بیرون دهید اندازه می گیرد. کاهش FVC می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های ریوی محدودکننده، مانند فیبروز ریوی یا بیماری بینابینی ریه باشد.
• نسبت FEV1/FVC: نسبت FEV1 به FVC برای تمایز بین بیماری های انسدادی و محدود کننده ریه استفاده می شود. نسبت پایین‌تر نشان‌دهنده بیماری‌های انسدادی ریه است، در حالی که نسبت طبیعی یا بالا ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های محدودکننده باشد.
• حداکثر جریان بازدمی (PEF): این بالاترین سرعتی را که می توانید با آن بازدم کنید اندازه گیری می کند. اغلب برای ارزیابی شدت آسم و اینکه بیمار چگونه می تواند جریان هوا را در طول حمله آسم مدیریت کند، استفاده می شود.
• ظرفیت کل ریه (TLC): این کار حجم کل هوای موجود در ریه ها را پس از یک دم عمیق اندازه گیری می کند. این به ارزیابی میزان هوای موجود در ریه ها کمک می کند و می تواند نشان دهنده شرایط خاص ریه باشد.
• ظرفیت انتشار (DLCO): این نشان می‌دهد که گازهایی مانند اکسیژن چگونه از ریه‌ها به جریان خون عبور می‌کنند. به ویژه در ارزیابی بیماری هایی مانند آمفیزم، فیبروز ریوی و سایر شرایطی که بر آلوئول ها (کیسه های هوایی کوچک در ریه ها) تأثیر می گذارند، مفید است.

محدوده نرمال و تفسیر نتایج آزمون

تفسیر نتایج یک PFT به مقایسه اندازه‌گیری‌ها با مقادیر عادی تعیین‌شده بستگی دارد. این مقادیر می تواند بر اساس عواملی مانند سن، جنس، قد و نژاد متفاوت باشد. به طور کلی، محدوده های زیر طبیعی در نظر گرفته می شوند:

• FEV1: برای یک فرد سالم، FEV1 باید حداقل 80 درصد مقدار پیش بینی شده بر اساس سن، جنس و اندازه باشد.
• FVC: FVC همچنین باید حدود 80 درصد مقدار پیش بینی شده برای یک فرد سالم باشد. مقدار کمتر ممکن است نشان دهنده یک وضعیت محدود کننده ریه باشد.
• نسبت FEV1/FVC: یک نسبت سالم معمولاً بالای 70-80٪ است. نسبت زیر 70 درصد ممکن است نشان دهنده بیماری های انسدادی ریه مانند COPD یا آسم باشد.
• DLCO: یک DLCO معمولی معمولاً بالای 80 درصد مقدار پیش‌بینی‌شده است، اگرچه این می‌تواند بر اساس شرایط فردی متفاوت باشد. DLCO پایین نشان دهنده اختلال در تبادل گاز در ریه ها است که اغلب در آمفیزم یا فیبروز ریوی دیده می شود.
• FTA: ظرفیت کل ریه باید بر اساس اندازه بدن شما در محدوده طبیعی قرار گیرد. TLC پایین ممکن است نشان دهنده بیماری های ریوی محدود کننده باشد، در حالی که TLC بالا ممکن است نشان دهنده آمفیزم یا سایر شرایط انسدادی باشد.

خطرات و عوارض PFT

در حالی که آزمایش‌های عملکرد ریوی عموماً ایمن هستند، چند خطر و ملاحظات بالقوه وجود دارد که باید از آنها آگاه بود:

• ناراحتی تنفسی: برخی از بیماران ممکن است در طول اسپیرومتری یا سایر بخش‌های آزمایش، ناراحتی خفیفی را تجربه کنند، به‌ویژه اگر دارای یک بیماری ریوی باشند. اگر احساس سبکی سر، سرگیجه یا تنگی نفس دارید، مهم است که به تکنسین اطلاع دهید.
• تهویه هوا: در طول آزمایش، ممکن است از شما خواسته شود که به زور بازدم یا دم انجام دهید، که می تواند منجر به هایپرونتیلاسیون (تنفس سریع) شود. این معمولا مختصر است اما ممکن است باعث ناراحتی یا سرگیجه شود.
• عفونت: اگر در طول آزمایش از برونکودیلاتور استفاده شود یا اگر تجهیزات به درستی ضد عفونی نشده باشند، خطر عفونت جزئی وجود دارد. با این حال، این خطر بسیار کم است.
• تفسیر نادرست نتایج: در برخی موارد، اگر نتایج ناهماهنگ یا نامشخص باشد، ممکن است نیاز به تکرار آزمایش باشد. برای اطمینان از بهترین نتایج ممکن، رعایت دقیق تمام دستورالعمل ها ضروری است.

سوالات متداول بیمار در مورد آزمایشات عملکرد ریوی

• تست عملکرد ریوی (PFT) چیست؟

  PFT گروهی از آزمایشات است که برای ارزیابی عملکرد ریه های شما استفاده می شود. جریان هوا، حجم ریه ها و میزان موثر انتقال اکسیژن توسط ریه ها به جریان خون را اندازه گیری می کند و به تشخیص و نظارت بر شرایط ریه کمک می کند.

• چگونه باید برای PFT آماده شوم؟

  با اجتناب از استعمال دخانیات به مدت 24 ساعت قبل از انجام آزمایش، خودداری از ورزش شدید و اطلاع پزشک در مورد داروهایی که مصرف می کنید، آماده شوید. لباس های گشاد بپوشید و از خوردن وعده های غذایی سنگین درست قبل از آزمایش خودداری کنید.

• آیا PFT دردناک است؟

  خیر، PFT یک روش غیر تهاجمی است. ممکن است هنگام دمیدن در دهانی یا حبس نفس احساس ناراحتی کنید، اما نباید باعث درد شود.

• PFT چقدر طول می کشد؟

  آزمایش عملکرد ریوی معمولاً حدود 30 تا 60 دقیقه طول می کشد، بسته به نوع آزمایشات مورد نیاز و پیچیدگی ارزیابی.

• PFT چه شرایطی را می تواند تشخیص دهد؟

  PFT می تواند شرایطی مانند آسم، COPD، فیبروز ریوی، آمفیزم، عفونت های ریه و سایر مسائل تنفسی را شناسایی و ارزیابی کند. همچنین برای نظارت بر پیشرفت این بیماری ها استفاده می شود.

• خطرات PFT چیست؟

  این خطرات حداقل است، اما می تواند شامل ناراحتی خفیف یا سرگیجه باشد، به ویژه زمانی که از شما خواسته می شود نفس خود را حبس کنید یا به شدت بازدم کنید. همچنین اگر تجهیزات به درستی ضدعفونی نشده باشند، خطر عفونت کمی وجود دارد.

• PFT چقدر دقیق است؟

  PFT ها زمانی بسیار دقیق هستند که به درستی انجام شوند و توسط یک متخصص آموزش دیده تفسیر شوند. آنها بینش ارزشمندی در مورد عملکرد ریه ارائه می دهند و به تشخیص بیماری های تنفسی کمک می کنند.

• اگر نتایج آزمایش غیر طبیعی باشد چه اتفاقی می افتد؟

  اگر نتایج نشان‌دهنده مشکل ریوی باشد، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است آزمایش‌ها یا درمان‌های بیشتری مانند تنظیم دارو یا مطالعات تصویربرداری اضافی را برای ارزیابی دقیق‌تر این وضعیت توصیه کند.

• آیا می توانم قبل از آزمایش غذا بخورم؟

  شما باید از خوردن وعده های غذایی پر حجم قبل از آزمایش خودداری کنید، اما وعده های غذایی سبک معمولاً خوب هستند. همچنین مهم است که قبل از آزمایش سیگار نکشید یا ورزش نکنید.

• آیا PFT آسم را تشخیص می دهد؟

  بله، PFT می تواند آسم را با اندازه گیری جریان هوا در داخل و خارج از ریه ها تشخیص دهد. در بیماران مبتلا به آسم، جریان هوا به خصوص در هنگام حمله آسم ممکن است کاهش یابد.

نتیجه

تست عملکرد ریوی (PFT) یک ابزار تشخیصی ضروری برای ارزیابی سلامت ریه و تشخیص طیف وسیعی از شرایط تنفسی است. چه در حال آزمایش آسم، COPD یا هر اختلال ریوی دیگری باشید، اطلاعات به دست آمده از PFT برای نظارت و مدیریت سلامت ریه شما بسیار ارزشمند است. با حداقل آمادگی لازم و خطرات کم، PFT ابزاری ایمن، مؤثر و حیاتی برای شناسایی و درمان زودهنگام بیماری‌های ریوی است. اگر هر گونه نگرانی یا سؤالی در مورد آزمایش دارید، همیشه برای اطلاعات بیشتر با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنید.